مکالمه داغ بایدن و شی - هولی

تنش تجاری و تکنولوژیکی میان واشنگتن و پکن، پرونده تایوان، هنگ کنگ و نقض حقوق مسلمانان اویغور در غرب چین از موضوعاتی بود که در نخستین تماس بایدن و شی مورد بحث نهاده شد و دو طرف درباره هیچ کدام از این موضوعات هم به هیچ تفاهمی دست نیافتند تا نه تن ها تنش چهار ساله میان آمریکا و چین در دوره ریاست جمهوری ترامپ کمرنگ نگردد، بلکه نگرانی نسبت به بیشتر شدن اختلافات ایالات متحده و چین در دوره جو بایدن افزایش یابد.

شی خواهان همکاری برد-برد میان واشنگتن و پکن شده، اما بایدن که در دوران رقابت های انتخاباتی از همکاری با چین و سرانجام دادن به تنش ها با پکن صحبت می کرد، پس از ورود به کاخ سفید تغییر موضع داده و چین را جدی ترین رقیب ایالات متحده خوانده و نه تن ها از توافق برد-برد حرفی نمی زند بلکه وعده داده که چین را از میدان رقابت خارج می نماید.

جو بایدن پس از این مکالمه و در مصاحبه با یک کارگروه دو حزبی کنگره که در کاخ سفید حضور داشتند، هشدار داد که مکالمه دوساعته پرچالشی با رئیس جمهوری چین داشتم. واقعیت این است که اگر ما اجازه دهیم چین به همین منوال در تمام حوزه ها از جمله زیرساخت های ایالات متحده سرمایه گذاری کند، آن ها به راحتی حق مان را خواهند خورد و برای غذای خود نیز محتاج چینی ها خواهیم شد.

به گفته جن ساکی سخنگوی کاخ سفید اولویت بایدن در ارتباط با چین توافق تجارت آزاد در منطقه اقیانوس هند و آرام است. ایالات متحده و چین در این منطقه با همراهی متحدان منطقه ای خود رقابت استراتژیکی دارند. پس از آن هم نگرانی های اساسی بایدن درباره روش های تجاری ناعادلانه پکن و همچنین نقض حقوق بشر ازسوی حکومت چین در داخل و خارج این کشور و عدم شفافیت درباره ویروس کرونا از سوی چین چالش های عظیم میان دو کشور به شمار می آیند.

از آن سو، وزارت خارجه چین که به نقل از رئیس جمهور این کشور هشدار داده که در صورت ادامه قضاوت های اشتباه میان دو کشور، فاجعه ای غیرقابل کنترل رخ خواهد داد. به گفته وزارت خارجه چین، شی درباره موضع واشنگتن در قبال هنگ کنگ، تایوان، مسلمانان سین کیانگ و تحولات دریای چین جنوبی نیز با لحنی تند با بایدن صحبت نموده و این موضوعات را مربوط به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی چین دانسته است.

چین در دوره چهار ساله ریاست جمهوری ترامپ هم رابطه ای پرتنش با آمریکا داشت و ترامپ بر سر موضوعاتی مانند شیوه ویروس کرونا، جنگ تجاری و تهدید های امنیتی و سایبری چین علیه آمریکا، تحریم هایی را علیه این کشور اعمال نموده بود.

خط ارتباطی مستقیم

بایدن در این هفته های ابتدایی ورود خود به کاخ سفید نشان داده است که کم و بیش میخواهد سیاست ترامپ در قبال پکن را ادامه دهد و فشار خود را بر پکن با همراهی دیگر متحدان واشنگتن حفظ کند. بایدن در عین حال می خواهد رویکرد چندجانبه تری را اتخاذ کند و مشتاق همکاری با پکن در زمینه هایی مانند تغییرات اقلیمی و ترغیب کره شمالی برای کنار گذاشتن سلاح های هسته ای خود است. بایدن همچنین می خواهد خط ارتباطی آزاد و مستقیمی میان واشنگتن و پکن برقرار گردد تا با افزایش مصاحبه ها در زمان های بروز تنش، بتواند از بروز فاجعه جلوگیری کند.

بنی گلاسر کارشناس آسیا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی واشنگتن به رویترز می گوید که جای همکاری میان واشنگتن و پکن وجود دارد، اما اختلافات همچنان بسیار گسترده است. نگرانی های مطرح شده از سوی جو بایدن در واقع تمام منافع اصلی حکومت چین را در بر می گیرد؛ بنابراین کاهش اختلافات بسیار چالش برانگیز خواهد بود. شی درباره همکاری دو جانبه در مورد موضوعاتی مانند تغییرات اقلیمی هیچ پیش شرطی را مطرح نکرد و می توان این را اقدامی مثبت ازسوی پکن دانست.

اسکات کندی یکی دیگر از کارشناسان مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی واشنگتن هم می گوید: شی در این تماس اعطای امتیازات دو جانبه گسترده ای را به بایدن پیشنهاد نموده بود تا همه چیز را آن گونه که می خواهد پیش ببرد. اما این مسائل احتیاج به زمان دارد و بایدن باید فرصت داشته باشد تا استراتژی دقیق خود در قبال پکن را طراحی کند. از نظر کلی شاید فاصله زیادی تا بروز فاجعه در رابطه واشنگتن و پکن باقی نمانده باشد، اما به همان میزان هم می توان امیدوار بود که دو طرف هم در نحوه رقابت و هم زمینه های همکاری، راهی برای ایجاد ثبات در روابط خود پیدا نمایند.

یک مقام دولت بایدن هم می گوید که واشنگتن پس از رایزنی با متحدان و شرکای خود برای ابراز نگرانی در مورد اقدامات تهاجمی و سوءاستفاده گرانه چین در موضع قدرت قرار گرفته است. این مقام آمریکایی می گوید: دولت بایدن در ماه های آینده به دنبال اعمال محدودیت های هدفمند جدید در صادرات فناوری های حساس، به چین خواهد بود و همچنین هیچ عجله ای برای حذف تعرفه هایی که در دولت ترامپ برای واردات از چین برقرار شد وجود ندارد.

کارگروه مهار چین

علاوه بر این بایدن می خواهد برای ترسیم استراتژی جدید جهت مقابله با چین، یک کارگروه ویژه در پنتاگون ایجاد کند و دستور تشکیل چنین کارگروهی را در روز های اخیر صادر نموده است. نحوه آرایش و استقرار نیرو های نظامی ایالات متحده به منظور بازدارندگی چین در اقیانوس آرام از جمله محور های سیاست تازه راهبردی آمریکا در قبال عظیم ترین رقیب استراتژیک این کشور عنوان شده است.

بایدن در جریان اولین بازدید خود از پنتاگون به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده گفت: این کارگروه به سرعت فعالیت خود را شروع خواهد نمود تا این امکان برای ما فراهم گردد که در مورد مسائل مربوط به چین با یک جهت گیری قاطعانه تصمیم گیری کنیم.

این کارگروه از 15 عضو شامل مشاوران نظامی و غیرنظامی جو بایدن در وزارت دفاع آمریکا تشکیل شده است و راهنمایی این گروه ویژه را الی راتنر، یکی از مشاوران پیشین بایدن، برعهده دارد که برای تصدی میز ویژه چین به وزارت دفاع ایالات متحده پیوسته است. این کارگروه چهار ماه فرصت دارد تا نتیجه ارزیابی های خود را در قالب پیشنهاد ها و مشاوره هایی برای ترسیم راهبرد تازه جهت مهار چین در اختیار دولت بایدن قرار دهد.