وقتی آنفلوآنزای خوکی، یک ماجرای فرهنگی می گردد - هولی

وقتی آنفلوآنزای خوکی، یک ماجرای فرهنگی می شود

نویسنده:دکتر محمد رضا شالبافان

این روزها، یکی از موارد اصلی در خصوص پیشگیری از ویروس H1N1 عامل آنفلوآنزای خوکی، توصیه به رعایت فاصله اجتماعی است.

وقتی برای اولین بار با عبارت آنفلوآنزای خوکی یا همان آنفلوآنزای H1N1 آشنا شدیم، هیچ کس فکر نمی کرد که ماجرا این قدر بغرنج و جدی شود. همه فکر می کردند که این همه گیری هم چیزی است از جنس همه گیری های ویروسی سالانه و وقت و توانی که از سیاست گذاران بهداشت و سلامت می گیرد، چندان زیاد نیست. اما ناگهان همه چیز عوض شد و آنفلوآنزای خوکی، خبر اول تمام نشریات و رسانه های سلامت در سراسر دنیا شد و حتی پای خود را فراتر گذاشت و در حوزه های دیگر هم خودنمایی کرد. معمولاً اولین کاری که سیاست گذاران سلامت در این بین انجام می دهند، پیدا کردن، سرشماری و درمان موارد مبتلاست. همه این اقدامات در خصوص آنفلوآنزای خوکی انجام شد اما ماجرا پیچیده تر از این حرف ها بود و کش و قوس بین این ویروس و پزشکان به این راحتی ها قرار نبود که به انجام برسد. در چنین اوضاع و احوالی، معمولاً تیم درمان، ویروس را دور می زنند و سعی می نمایند در کنار درمان مبتلایان، با هشدارهای به موقع و در صورت امکان، اصلاح برخی از اجزای زندگی، از ابتلای موارد نو پیشگیری نمایند. این روزها، یکی از موارد اصلی در خصوص پیشگیری از ویروس H1N1، توصیه به رعایت فاصله اجتماعی است.

مهم ترین و شایع ترین شیوه ابتلای بسیاری از بیماری ها و به ویژه ویروس های آنفلوآنزا، رابطه نزدیکی از نوع دست دادن، در آغوش گرفتن و روبوسی است. کاملاً روشن است که وقتی فاصله اجتماعی به وسیله افراد رعایت شود، احتمال انتقال فرد به فردآنفلوآنزای خوکی هم که مهم ترین راستا انتقال آن است کمتر می شود. در این روزها اغلب کارشناسان بهداشتی توصیه می نمایند که در مکان های عمومی حداقل یک متر از دیگران فاصله داشته باشیم.

فاصله اجتماعی در فرهنگ های مختلف

در بسیار از فرهنگ های غربی و به ویژه کشورهای سردسیری چون سوئد و نروژ، مردم ترجیح می دهند که در خلوت همدیگر وارد نشوند و به صورت بسیار شایع، تنهایی خود را با گل و گیاه و حیوانات پر نمایند. خیلی منطقی است که در چنین جوامعی فاصله اجتماعی افراد بسیار زیاد باشد. مثلاً وقتی با هم حرف می زنند، معمولاً بیشتر از یک متر از هم فاصله می گیرند. اما این ماجرا در کشورهای شرقی و به ویژه کشورهای عربی کاملاً فرق دارد. در چنین کشورهایی جزو لاینفک فرهنگ افراد آن است که در ابتدای ملاقات با یک دوست نیمه صمیمی یا غیر صمیمی هم او را در آغوش بکشند و دیده بوسی بنمایند. این اتفاق که احتمالاً به واسطه خون گرمی مردم در این جوامع رخ می دهد، متعاقب خود فاصله اجتماعی را در بین مردم چنین جوامعی کم و همان گونه که گفته شد احتمال ابتلا به آنفلوآنزای خوکی را زیاد می نماید.

چه جاهایی فاصله اجتماعی کم می شود؟

در محل هایی که انسان ها ناچار به اجتماع کردن هستند و بر همین اساس، در کنار هم و با فاصله نزدیک می ایستند و می نشینند، فاصله اجتماعی ناخواسته کم می شود و احتمال انتقال آنفلوآنزای خوکی بالا می رود. نخستین و معمولی ترین جایی که چنین اتفاقی می افتد مدارس است. مدارس به چند علت در راس این لیست جای می گیرند. نخست آنکه تعداد بسیار زیادی از بچه ها، ساعات قابل توجهی از روز را در کنار هم و در فاصله نزدیک سر می نمایند و دوم آنکه بچه ها، به واسطه اینکه دستگاه ایمنی بدن شان در حال تکامل است، بالقوه نسبت به ابتلا به چنین عفونت هایی همیشه مستعدتر هستند. البته در کنار مدارس باید به محل هایی چون محیط کار، ورزشگاه ها و مسابقات ورزشی و کنسرت های موسیقی و سینماها هم اشاره نمود که حضور در آنها هم می تواند احتمال ابتلا به آنفلوآنزای خوکی را افزایش دهد. ناگفته پیداست که وسایل حمل و نقل عمومی هم یکی از مهم ترین مکان هایی هستند که فاصله اجتماعی در آنها تقریباً به صفر می رسد.

مدرسه باز بهتر است یا بسته؟

روشی که احتمالاً در شروع به فکر تمام سیاست مداران با خواندن مطالب بالا به اسم اولین راه چاره معضل آنفلوآنزای خوکی خطور می نماید آن است که تا اطلاع ثانویه محل تمام اجتماعات انسانی را تعطیل کنیم. این درحالی است که تا چندی دیگر در بسیاری از کشورهای دنیا سال تحصیلی نو شروع می شود و تصمیم گیری این مورد می تواند بسیار مهم وحیاتی باشد. در چند روز گذشته، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها در آمریکا رسماً گفت که مدارس نباید تعطیل شوند. این مراکز برای اخذ چنین تصمیمی به دلایلی استناد نموده است و مهم ترین آنها به امکان مداخله مدارس در کنترل شیوع این ویروس باز می شود. بر اساس آخرین دستورالعملی که به وسیله این مرکز ارایه شده است با توجه به احتمال بی توجهی به علایم آنفلوآنزای خوکی در بچه های که به خاطر تعطیلی مدارس در خانه مانده اند و با نگاه به هزینه سنگین تعطیلی مدارس برای جامعه و والدین، مدارس به فعالیت خود بر اساس تقویم معمول ادامه می دهند و تنها بچه های که دارای علایم آنفلوآنزای خوکی هستند باید از آمدن به مدرسه منع شوند. بر اساس این راهنما، مدارس باید تمام کوشش خود را برای آشنایی بچه ها با شیوه های انتقال این ویروس و از جمله توصیه و آموزش بچه ها برای ممانعت از عطسه و سرفه، بدون محافظ و استفاده از ماسک به عمل بیاورند. البته این توصیه برای مدارس و دانش آموزان سالم و در شرایط خاص است و گرنه مرکز کنترل پیشگیری از بیماری ها توصیه نموده است که زنان باردار از حضور در محل کار و تحصیل خودداری نمایند و مدارس ویژه بچه ها استثنایی هم تعطیل شوند. یکی از دلایلی که این تصمیم مهم را سبب شده و تا مقدار ای همه را هم آرام می نماید آن است که به گفته این مرکز نمودار مبتلایان به آنفلوآنزای خوکی در حال حاضر رو به رشد نیست و به اصطلاح صاف شده است. بعلاوه کشندگی ویروس آنفلوآنزای خوکی تنها سه درصد است و در مجموع بسته شدن مدارس با توجه به هزینه های فراوان اجتماعی مالی به صرفه نیست. نکته دیگری که در این راهنما بر آن تاکید شده آن است که کارکنان مدارس باید خود مرتباً دست هایشان را بشویند و این کار را به بچه ها هم موکداً آموزش دهند. بعلاوه توصیه شده است که از تشکیل کلاس های مشترک بین دانش آموزان کلاس های مختلف خودداری شود و ترجیحاً کلاس ها در محیط باز برگزار شود. علاوه بر این توصیه شده که اردوهای علمی و تفریحی داخلی شهری کلاس ها به تعویق بیفتد و دانش آموزان برای اجتناب از استفاده از اتوبوس و وسیله نقلیه عمومی ترغیب شوند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها بعلاوه توصیه نموده است که برای افزایش فاصله اجتماعی میان دانش آموزان، کلاس ها به گروه های کوچک تقسیم شوند و ضمن استفاده از فضای بیشتر برای برگزاری کلاس ها، فاصله نیمکت ها، بیش از پیش معین شود.

کودکی که علایم آنفلوآنزای خوکی دارد چه زمانی باید به مدرسه برشود؟

مطابق آخرین راهنمای مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، کودکی که به واسطه علایم آنفلوآنزای خوکی، از حضور در مدرسه باز می ماند، می تواند پس از درمان، در صورتی که 24 ساعت را بدون تب سپری نموده است به مدرسه برشود. البته این در صورتی است که تب کودک با داروی تب بر کنترل نشده باشد. این درحالی است که تا پیش از این راهنما، بر اساس راهنمای پیشین همین مرکز بچه ها مبتلا به آنفلوآنزای خوکی باید هفت روز پس از قطع تب در خانه می ماندند و پس از آن قادر به برگشتن در میان همکلاسی های خود بودند.

فاصله اجتماعی چیست؟

همه ما وقتی در حال صحبت کردن با فرد دیگری هستیم، به طور طبیعی و ناخودآگاه در فاصله معینی از او قرار می گیریم. البته این فاصله به موارد متعددی چون جنس، سن و مقدار صمیمیت ما به طرف مقابل وابسته است. به این فاصله (فاصله اجتماعی) گفته می شود.

در سال 1925 دکتر اموری بوگارد، استاد جامعه شناسی دانشگاه جنوبی کالیفرنیا برای اولین بار درباره نحوه مقدار گیری فاصله اجتماعی معیارهای معینی را ارایه کرد. معیارهایی که بعدها به معیار فاصله اجتماعی بوگارد معروف شدند. فاصله اجتماعی به درجه نزدیکی یا قابل پذیرش بودن یک فرد یا گروه برای فرد یا گروه دیگر اطلاق می شود. براساس تحقیقات پرفسوربوگارد فاصله اجتماعی انسان ها به ترتیب صمیمیت به بیگانگی با رتبه یک تا هفت معین می شود و برای هر کدام یک مثال رایج از زندگی روزمره گنجانده می شود. رتبه یک در این میان به رابطه یک زن و شوهر و رتبه دو به رابطه دو دوست صمیمی و رتبه سه به رابطه دو همسایه صمیمی در خیابان اختصاص دارد. رتبه های چهار، پنج و شش و هفتم هم به ترتیب به رابطه دوهمکار، دو همشهری و رابطه با یک مهمان خارجی و رابطه با یک متجاوز خارجی برمی شود. براساس نتایج پژوهش های دکتر بوگارد قومیت های گوناگون آمریکایی هرکدام در ارتباطات خود فاصله متفاوتی را با سایرین رعایت می نمایند. تحقیقات دکتر بوگارد در سال های 1946، 1956 و 1966 هم تکرار شد اما نتیجه جالب آنها این بود که به طور میانگین فاصله اجتماعی درجامعه آمریکا به صورت تدریجی رو به کاهش است.

منبع: روزنامه سلامت ،شماره 233

/س

منبع: راسخون