متخصص ژنتیک: نمی دانیم واکسن کرونا چقدر اثربخش است - هولی

به گزارش ایسنا، پروفسور داریوش فرهود اظهار کرد: در بیشتر بیماری های دنیا، ظهور و پیدایش علائم بیماری در افراد و حتی اعضای یک خانواده متفاوت است؛ به طور مثال این روز ها شاهد بیماران زیادی بوده ام که والدین به فرم شدید بیماری کووید19 مبتلا شده، اما فرزند آن ها علائم بسیار خفیفی داشته و به سرعت بهبود یافته است؛ بنابراین عکس العمل بیماری در بدن افراد، متفاوت است.

وی با اشاره به نقش ژنتیک در واکنش انسان نسبت به بیماری ها، گفت: شدت عوارض بیماری در بدن افراد و اینکه بیماری منجر به مرگ شود یا خیر و همچنین واکنش به واکسن نیز به ویژگی های ژنتیکی افراد بر می شود. به طور مثال کسانی که واکسن را تزریق کردند و دچار علائم حاد شده اند یعنی واکسن با ژنوم بدن آن ها سازگار نبوده است. در علم ژنتیک مسأله ای به نام ژنومیک (personal medicine یا پزشکی شخصی) مطرح است که باعث می شود نوع واکنش بدن افراد با یکدیگر متفاوت باشد.

این متخصص ژنتیک برای روشن شدن این موضوع شرح داد: افرادی که سرطان سینه دارند، همگی جراحی انجام می دهند و با یک داروی معین تحت درمان قرار می گیرند. این دارو ممکن است روی بدن بعضی بیماران جواب بدهد، اما برای بعضی دیگر خیر و علائم سرطان بعد از مدتی دوباره زبانه می کشد. مثال دیگر، برای آنالیز نوع عفونت بدن، در محیط آزمایشگاهی نمونه گرفته و آن را کشت می دهند و آنتی بیوگرام آن را نیز رسم می نمایند. در آنجا معین می شود که این عفونت به کدام آنتی بیوتیک جواب مثبت می دهد و خاموش می شود، به کدام آنتی بیوتیک به طور متوسط جواب می دهد و به کدام اصلا جواب نمی دهد. این کار را برای تمام باکتری ها انجام می دهند. وقتی یک آنتی بیوتیک برای درمان عفونت جواب نمی دهد، یعنی با ژنوم بدن فرد یا آن باکتری سازگار نیست.

وی با تاکید براینکه هر کسی مختار است تصمیم به تزریق یا عدم تزریق واکسن بگیرد، توضیح داد: چند فرضیه در این زمینه وجود دارد؛ فرضیه اول اینکه شخصی بگوید من واکسن می زنم و پروتکل های بهداشتی را هم رعایت می نماید و امیدوارم مسئله ای پیش نیاید، چون واکسن هم ممکن است ایمنی بدن من را برای مدت طولانی تامین نکند. فرضیه دوم این است که شخص واکسن می زند، اما نمی داند این واکسن در برابر کدام جهش ویروس ایمنی می دهد.

پروفسور فرهود در ادامه با بیان اینکه نمی توان به افراد گفت چه واکسنی تزریق نمایند، چون هر بدنی واکنش متفاوتی به واکسن نشان می دهد، اضافه کرد: ما همچنین از میزان خلوص واکسن های کرونا اطلاعی نداریم و سازندگان واکسن نیز به دلایل امنیتی از میزان خلوص و زیر ساخت واکسن هایشان نمی گویند.

کارشناس مسائل اخلاق پزشکی در سازمان دنیای بهداشت با بیان اینکه ماهیت فراوری واکسن، ویروس های ضعیف شده است که برای پیشگیری از ابتلا به بیماری به افراد تزریق می نمایند، گفت: معین نیست که موتاسیون های جدید در واکسن های کنونی لحاظ شده باشند، اما ممکن است واکسن ها را به گونه ای ساخته باشند که بر روی شاخه های بعدی نیز اثر بگذارند.

وی گفت: آنچه می تواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری یاری بسیاری کند باور و اطمینان مردم به یک دارو یا تزریق واکسن است، چون این باور و اطمینان، در کنار تزریق واکسن، سطح ایمنی بدن افراد را بالا می برد که به پیشگیری از ابتلا به بیماری یاری زیادی می نماید.

پروفسور فرهود با اشاره به اینکه واکسن ها با توجه به ماهیت ساخت و ژنوم بدن افراد می توانند عوارض جانبی نیز داشته باشند، گفت: در اینجا ضروری است کمی خوشبین و مثبت اندیش بود. کسی که نگران ابتلا به بیماری است و با زدن واکسن امنیت خاطر پیدا می نماید، تزریق واکسن به او یاری زیادی می نماید، اما در نهایت هر کسی باید خود تصمیم بگیرد.

وی با تاکید براینکه بنا بر اولین اصل اخلاقی افراد در تزریق واکسن خود مختار هستند، گفت: تا زمانی که واکسن در دسترس همه نیست نیازی نیست مردم به استرس و تکاپویی بیفتند، چراکه استرس بدن را آماده پذیرش بیماری می نماید.

این متخصص ژنتیک با بیان اینکه امکان ناقل بودن افراد بعد از تزریق واکسن وجود دارد، توضیح داد: بعد از تزریق واکسن افراد باید همچنان پروتکل های بهداشتی را رعایت نمایند و حتی بعد از ایمن شدن نیز ممکن است ناقل بدون علامت باشند و بیماری را به دیگران انتقال دهند، به همین خاطر شدیدا توصیه شده افرادی که واکسن می زنند همه اصول بهداشتی مانند رعایت فاصله گذاری اجتماعی، ماسک زدن و ... را رعایت نمایند.

پدر علم ژنتیک ایران با تاکید بر دوری از هرگونه جانب داری از واکسن ها، ادامه داد: در حال حاضر در دنیا برای فراوری و خرید واکسن رقابت زیادی شکل گرفته و بسیاری از مردم استرس دسترسی به واکسن را دارند.

وی به با اشاره به فرایند کنونی واکسیناسیون در کشور، گفت: مردم ما نباید منتظر باشند تا واکسن بزنند و ایمن باشند بلکه باید تا زمانی که واکسن به میزان کافی در دسترس همه قرار گیرد پروتکل های بهداشتی را با جدیت دنبال نمایند.

کارشناس مسائل اخلاق پزشکی در سازمان دنیای بهداشت با تاکید بر اهمیت مدیریت دولت برای جلوگیری از به وجود آمدن مافیای واکسن گفت: مافیای واکسن به مراتب زیان های مالی و اجتماعی و روانی بیشتری از کرونا به مردم وارد می نماید. دولت نیز باید اخبار شفافی درباره واکسن ارائه دهد، چراکه وقتی اخبار شفاف نباشد بازار شایعات بالا می رود.

پروفسور فرهود با اشاره به اینکه واکسن ها معمولا با همکاری چند شرکت از چند کشور ساخته می شوند، گفت: درحال حاضر به طور قطع نمی توان گفت کدام یک از واکسن های کرونا بهتر است، تمام این واکسن ها زمانی اثر بخشی خود را نشان می دهند که در یک جمعیت تزریق شده و بعد از گذشت چند سال دیگر، میزان ایمنی بدن افراد آن جمعیت آنالیز شود.

وی با بیان اینکه اگر سازمان دنیای بهداشت به طور کاملا بی طرف تمام واکسن ها و معینات آن ها را معرفی می کرد می شد با قطعیت درباره واکسن ها تصمیم گرفت، توضیح داد: متاسفانه کسی این کار را نمی نماید چراکه تعارض منافع پیش می آید و شرکت ها متضرر می شوند.

این متخصص ژنتیک با اشاره به اینکه همه واکسن ها و دارو های دنیا خواهی و نخواهی روی ما انسان ها آزمایش شده و می شوند، اضافه کرد: ما دارو ها را می خریم و ندانسته روی خود آزمایش کنیم، چرا که محققان نمی دانند در دراز مدت این دارو ها چه اثرات و عوارضی خواهند داشت و در دراز مدت معین می شود که یک دارو تا چه اندازه موثر بوده است. به همین خاطر است که بعضی دارو ها بعد از گذشت چند سال جمع آوری و منع مصرف شدند.

این متخصص ژنتیک با بیان اینکه با قاطعیت نمی توان گفت جهش های ویروس کرونا تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، توضیح داد: ممکن است با گذشت زمان ویروس ضعیف شده و شدت بیماری کاهش پیدا کند، مانند ویروس ایدز که زمانی بسیار همه گیر شده بود، اما به مرور هم ویروس ضعیف تر شد و هم مردم تا حدودی مقاوم تر شده اند.

وی با یادآوری پاندمی هایی مانند سرخجه، طاعون، وبا، فلج اطفال، آنفلوانزا و ... که اکنون ریشه کن یا کنترل شده اند، گفت: پاندمی کرونا نیز ممکن است در آینده کنترل شده و میزان مرگ و میر آن کاهش یابد. به دلیل اینکه بدن انسان به ویروس عادت می نماید، واکسیناسیون سرعت می گیرد و بسیاری از افراد نیز بدون اینکه متوجه شوند به ویروس مبتلا شده و به طور طبیعی واکسینه می شوند.

پرفسور فرهود گفت: به طور کلی اظهار نظر درباره ویروس ها کار سختی است و همچنان ضروری است پروتکل های بهداشتی را رعایت نموده و به آینده امیدوار بود.