طاق بستان کرمانشاه ، یادگار دوره ساسانیان - هولی

مجموعه تاریخی و تفریحی طاق بستان به معنای طاقی از سنگ در شمال غربی کرمانشاه در دامنه کوه طاق بوستان واقع شده است. این سنگ نگاره ها و سنگ نبشته ها متعلق به دوره ساسانی که از زیباترین آثار باقیمانده دوران کهن ایران است در قرن سوم میلادی ساخته شده و ارزش تاریخی و هنری فراوانی دارد ، بعلاوه وجود کوه و چشمه در محدوده این آثار تاریخی آن را به گردشگاهی تبدیل نموده است.

تاریخچه طاق بستان کرمانشاه

طاقبستان کرمانشاه در شمال شرقی کرمانشاه و در دل کوهی به همین نام واقع شده است. اهمیت اینجا را می توان به سنگ نگاره های تاریخی آن نسبت داد. در زمان پادشاهی اردشیر دوم ثبت سنگ نوشته ها در تخت جمشید متوقف و دستور ثبت آن در طاق داده می شود. مشاهده هر کدام از کنده کاری های صورت گرفته بر دل کوه گویای داستانهای مهم از زندگی پادشاهان آن موقع است.

بعضی مورخین در کتاب های خود از اینجا به نام طاق وسطام و یا قصر شیرین یاد نموده اند. محلی های این استان از آن به نام طاق وسان یا طاق بسان به معنی طاقی کنده شده در سنگ یاد می نمایند.مجموعه طاق بستان داری سه بخش اصلی است. این بخش ها شامل طاق بزرگ، طاق کوچک و سنگ نگاره ای مربوط به اردشیر دوم هستند.

طاق بزرگ در مجموعه

طاق بزرگ در سمت چپ مجموعه واقع شده است. این بخش دارای طاقی قوسی شکل و 7 جان پناه در لبه بام آن است. بیشتر ایرانشناسان ساخت این طاق را مربوط به دوره خسرو دوم یعنی سال 590 تا 628 میلادی می دانند. در دیواره های کناری طاق نقوش گیاهی و الهه ای بالدار با حلقه ای در دست دیده می شود.

تاجگذاری اردشیر دوم: بالای طاق بزرگ پادشاه ساسانی بر سکویی ایستاده است. دست چپ او بر روی شمشیر غلاف شده و دست راست خود را به سمت اهورا مزدا دراز نموده است. در سمت راست پادشاه، اهورا مزدا دست چپ را بر سینه گذاشته و حلقه ای روبان دار را با دست راست خود به پادشاه می دهد. در سمت چپ شاه، آناهیتا با دست راست خود حلقه ای روبان دار را به شاه ساسانی اهدا می نماید.

خسرو پرویز و اسبش: در قسمت پایین طاق بزرگ، سوارکاری نیزه به دست بر اسبی سوار شده است. لباس این سوار کار با بافت لوزی شکل و ظریف حجاری شده به وضوح دیده می شود. بعضی از مورخین این سنگ نگاره را به خسرو پرویز و اسبش شبدیز نسبت می دهند.

شکار گوزن: در سمت راست دیوار جانبی شکار گوزن درسه صحنه به نمایش درآمده است. در بخش اول شاه سوار بر اسب دیده می شود. بانویی چتری را بالای سر شاه نگه داشته است. سه ردیف دیگر بانو به حالت احترام و یا در حال نواختن موسیقی در پشت سر شاه ایستاده اند. فیل بانانی در سه ردیف گوزن ها را به طرف شکارگاه راهنمایی می نمایند. در بخش دوم شاه سوار بر اسب و شش سوارکار در پی گوزن هستند. در قسمت سوم کنده کاری شاه به نشانه اتمام شکار، کمان خود را به گردن آویخته است.

شکار گراز در طاق بستان : در دیوار جانبی سمت چپ نیز صحنه شکار گراز را می توان دید. در گوشه نقش دوازده فیل و هر کدام با دو سوار دیده می شوند. سوارها در حال رام کردن گراز ها و راهنمایی آن ها به سمت نیزار هستند. در قسمت وسط قایق هایی دیده می شود که در یکی از آنها شاه به همراه نوازندگان زن ایستاده اند. در قایقی دیگر 5 نفر در حال دست زدن هستند. در بخش پایین تصویر نیز گرازهای شکار شده از طریق خرطوم فیل ها در حال جمع آوری است.

کتیبه زمان قاجار: در زمان حکومت محمد علی شاه قاجار، نقشی از شاه در بالای تصویر شکار گراز حجاری شده است. ناصر الدین شاه در سفرنامه ای این کار را باعث تضییع این طاق در طاق بستان دانسته است.

طاق کوچک در مجموعه

در طاق کوچک مجموعه نقش دو پادشاه بر روی سنگ کنده کاری شده است. با توجه به نوشته های دو کتیبه در طاق کوچک، هویت این دو شخص تعیین می شود. یکی از آن ها شاهپور دوم و دیگری شاهپور سوم است که در حالت ایستاده کنار یکدیگر قرار گرفته اند.

نقش برجسته اردشیر دوم

در کنار طاق کوچک مجموعه، نقش اردشیر دوم در کنار اهورا مزدا و ایزدمهر دیده می شود. اهورا در حال اهدای حلقه ای روبان دار به اردشیر است. پیکر شخصی در زیر پای اهورا مزدا و اردشیر دوم دیده می شود. بیشتر محققین این پیکر را به پادشاه روم که به دست اردشیر دوم کشته شد نسبت می دهند.

چشمه طاق بستان

در کنار کنده کاری های طاق، چشمه آبی وجود دارد که به چشمه آناهیتا معروفیت دارد. چشمه طاق بستان از گذشته تا کنون آب شرب اهالی اینجا و کشاورزان منطقه را تامین نموده است.