ریزش خانوار ها به دهک های پایین - هولی

به گزارش شرق، حالا در سال جدید هرچند هنوز فصل جابه جایی ها آغاز نشده، اما نگرانی ها و تشویش هایی از احتمال افزایش اجاره بها و جابه جایی اجباری مستأجران در بحران کنونی دیده می شود. فارغ از آنکه این جابه جایی ها می تواند نگرانی از ابتلای بیماری را هم افزایش دهد، اما در کنار آن، سهم 35 تا 37 درصدی مسکن (خرید و اجاره) در سبد معیشت خانوار خود گواه بر آن است که با فشار تحمیلی اقتصادی و افزایش لاکپشتی درآمد ها در قیاس با هزینه ها، اگر این بار هم روی دوش خانوار ها بنشیند، احتمالا با ریزش خانوار ها به دهک های پایین تر روبه رو خواهیم بود.

همان گونه که البته در سال های اخیر با پدیده هل دادن خانوار ها به حاشیه های شهر های بزرگ روبه رو شدیم، این بار هم احتمالا آن ها یک پله عقب تر خواهند رفت. در کنار آن در نظر بگیرید که سهم اجاره شینی در سال های اخیر با شدت بیشتری افزایش یافته است.

سهم 35 تا 37 درصدی مسکن در سبد خانوار

براساس نتایج طرح های آمارگیری هزینه و درآمد خانوار های شهری و روستایی سال 1397، هر خانوار شهری در کل سال به طور متوسط 43 میلیون و 491 هزار تومان درآمد و 39 میلیون و 323 هزار تومان هزینه داشته که معادل متوسط ماهانه سه میلیون و 624 هزار تومان درآمد و سه میلیون و 277 هزار تومان هزینه است. هر خانوار روستایی نیز در سال مزبور 23 میلیون و 311 هزار تومان درآمد و 21 میلیون و 447 هزار تومان هزینه داشته که معادل متوسط ماهانه یک میلیون و 943 تومان درآمد و یک میلیون و 787 هزار تومان هزینه بوده است.

مابه التفاوت درآمد و هزینه سالانه خانوار های کشور در سال 1397 نشان می دهد هر خانوار شهری به طور متوسط چهار میلیون و 168 هزار تومان و هر خانوار روستایی یک میلیون و 864 هزار تومان بیشتر از هزینه سالانه اش درآمد داشته است که معادل متوسط ماهانه 347 هزار و 300 تومان و 155 هزار و 400 تومان به ترتیب برای هر خانوار شهری و روستایی بوده است.

تهران، دارای بالاترین میانگین پرداخت اجاره بها در کل کشور

باتوجه به سهم بین 35 تا 37 درصدی مسکن (خرید و اجاره)، بر پایه داده های مرکز آمار، هر خانوار شهری ماهانه به طور متوسط، دست کم یک میلیون و 268 هزار تومان برای مسکن می پردازد و هر خانوار روستایی ماهانه به طور متوسط دست کم 680 هزار تومان برای مسکن پرداخت می کند. با توجه به نرخ تورم سالانه 34.4 درصدی برای خانوار های شهری و نرخ تورم سالانه 37.3 درصدی در سال 1398، با جهش قیمتی در این سهم نیز روبرو خواهیم بود که البته هنوز نتیجه آماری آن اعلام نشده است.

حال اگر آخرین آمار موجود مربوط به نرخ اجاره در پاییز 1398 را در نظر بگیریم، متوسط مبلغ اجاره ماهانه به علاوه سه درصد ودیعه پرداختی برای اجاره یک مترمربع زیربنای مسکونی از طریق بنگاه های معاملات ملکی در سطح کل کشور 144081 ریال با میانگین مساحت 96 مترمربع و متوسط عمر بنای 13 سال بوده است (بیش از یک میلیون و 383 هزار تومان در ماه) که نسبت به فصل مشابه سال قبل 32 درصد افزایش داشته است.

در میان استان های کشور بیشترین متوسط مبلغ اجاره ماهانه به علاوه سه درصد ودیعه پرداختی برای اجاره هرمترمربع زیربنای مسکونی معامله شده 352750 ریال با میانگین مساحت 80 مترمربع و متوسط عمر بنای 12 سال در استان تهران (دو میلیون و 822 هزار تومان در ماه) و کمترین آن 37693 ریال با میانگین مساحت 156 مترمربع و متوسط عمر بنای 12 سال در استان ایلام (حدود 588 هزار تومان در ماه) بوده است. همچنین از کل معاملات اجاره زیربنای مسکونی در کشور در پاییز 1398، استان تهران با 46.9 درصد، دارای بیشترین سهم و استان خراسان جنوبی با 0.1 درصد دارای کمترین سهم هستند.

سهم یک میلیون و 700 هزار تومانی مسکن در سبد خانوار

در همین رابطه علیرضا حیدری، عضو مشاور شورای عالی کار با اشاره به میزان سبد معیشت هر خانوار کارگری معادل چهار میلیون و 940 هزار تومان به شرق می گوید: سبد معیشت خانوار براساس داده های اطلاعات مرکز آمار برای سال 1398 در نظر گرفته شده بود. براساس تقسیم بندی این مرکز، چیزی در حدود 35 درصد سبد معیشت خانوار، سهم مسکن بود که رقمی تقریبا معادل یک میلیون و 700 هزار تومان را نشان می دهد.

سهم مواد غذایی در حدود یک میلیون و 520 هزار تومان بود که مجموع این دو رقم، بیش از سه میلیون و 200 هزار تومان می شود که از حداقل دستمزدی که در سال 1399 مشخص شده بیشتر خواهد شد. به همین خاطر نیز همواره شکاف معناداری بین حداقل هزینه و درآمد کارگران در مصوبات مزدی وجود دارد. به گفته او، باتوجه به آنکه بخش قابل توجهی از کارگران و افرادی که دستمزد حداقلی دارند، به طور طبیعی امکان خانه دار شدن شان وجود ندارد، در نتیجه سهم هزینه بخش مسکن به ویژه در شهر های بزرگی مانند تهران، بر آن ها بسیار فشار خواهد آورد.

نائب رئیس اتحادیه پیش کسوتان جامعه کارگری با نگاهی به تأثیر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد ایران می افزاید: این بخش از جامعه که درآمدی جز مزدی که روزانه، هفتگی یا ماهانه دریافت می کنند، ندارند، بیشترین تأثیر را از فشار اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا متحمل می شوند، زیرا آن ها نمی توانند خود را در برابر حوادث این چنینی بیمه کنند. به گزارش شرق، ارقام محاسبه شده در این گزارش نشان می دهد سهم اجاره در سبد خانوار بسیار قابل توجه بوده و اگر در کنار سایر هزینه ها به ویژه هزینه خوراک قرار گیرد، فشار مضاعفی را بر آن ها تحمیل می کند.

حال اگر با افزایش نرخ اجاره روبرو شویم، بار دیگر بر هزینه های خانوار افزوده شده و مشخص نیست تاب و توان خانوار در این بخش تا چه اندازه باشد. حال که برخی از گزارش ها حاکی از آن است که موجران با در نظر دریافت احتمال طولانی بودن مدت انتظار برای اجاره رفتن املاک خود، تصمیم به عرضه زودهنگام آن ها در بازار مسکن گرفته اند، به نظر می رسد بازار اجاره تابستانی زودتر آغاز شده است. برهمین اساس پیشنهاد می شود که میزان اجاره بها در فصل تابستان با توجه به اتفاق های رخ داده در اقتصاد کشور، ثابت مانده یا با افزایش حداقلی روبه رو شود.