خبرنگاران تحقق خودکفایی پایدار در فراوری کالای استراتژیک گندم - هولی

برابر گزارش های سازمان دنیای خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو)، ایرانی ها جزو پرمصرف ترین های گندم در دنیا هستند؛ به طوری که سرانه مصرف گندم در ایران 2.5 برابر کشورهای در حال توسعه و بیشتر از کشورهای توسعه یافته دنیا است.

در این مدت، دولت تدبیر و امید توانست با اقدامات مؤثر خود به رغم اعمال شدید تحریم ها علیه ایران و وضع نامناسب مالی، در راستای حمایت از فراوریکنندگان داخلی و خرید تضمینی گندم که یکی از کالاهای اساسی و قوت اصلی مردم ایران است، گام های مؤثری بردارد.

دولت یازدهم با وجود خشکسالی های پی در پی، کاهش بارندگی ها، افت آبخوان ها و نشست دشت ها این امکان را پیدا کرد تا با بکارگیری مصادیق اقتصاد مقاومتی، اعلام بموقع نرخ خرید تضمینی، مشخص قیمت مناسب خرید تضمینی، اجرای برنامه افزایش فراوری، تأمین نهاده های مورد احتیاج فراوری، تأمین اعتبار لازم برای پشتیبانی از کشاورزان، پرداخت بموقع مطالبات گندم کاران، توسعه سیستم های نوین آبیاری و ارتقای مکانیزاسیون، علاوه بر افزایش فراوری و خرید تضمینی، موجب کاهش واردات گردد.

پیش از دولت یازدهم به دلیل پایین بودن و تأخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی، علاوه بر سطح زیر کشت، میزان خرید تضمینی این محصول کاهش یافته بود و کشاورزان انگیزه چندانی برای فراوری این محصول استراتژیک نداشتند اما دولت تدبیر و امید با تنوع بخشی و بکارگیری نهاده های اولیه فراوری از جمله انواع کودهای شیمیایی، سموم، بذور اصلاح شده و کیفی توانست در راستا خودکفایی این محصول گام بردارد.

همچنین در طول این مدت، همکاری سازمان ها و موسسه های بین المللی تحقیقات سیمیت و ایکاردا با ایران برای استفاده از ارقام و بذور جدید، تاثیر بسزایی در افزایش فرایند فراوری داشته است.

** جزییات برنامه های افزایش فراوری

طبق برنامه پنج ساله ششم توسعه برای تأ مین امنیت غذایی و سلامت و غنی سازی محصولات کشاورزی، در بخش زراعی اهدافی تدوین شد؛ به طوری که بایستی فراوری گندم در سال اول توسعه به 11 میلیون و 800 هزار تن، سال دوم توسعه به 12 میلیون 600 هزار تن، سال سوم توسعه به 13 میلیون و 400 هزار تن، سال چهارم توسعه به 14 میلیون تن و در سال پنجم توسعه به 14 میلیون و 500 هزار تن می رسید.

بنابر این دولت برای حمایت از فراوری گندم و گندم کاران در سال 92، اعتباری به ارزش حدود 750 میلیارد تومان با هدف مکانیزاسیون و خرید تراکتور و کمباین تأمین شد که این رقم در سال 93 به 800 میلیارد تومان افزایش یافت و در همان زمان قرار شد دولت این مبلغ را تا سقف هزار میلیارد تومان افزایش دهد.

در سال های گذشته سطح زیرکشت گندم 6 میلیون و 200 هزار هکتار بود که با برنامه ریزی دولت یازدهم و کاهش سطح زیرکشت میزان آن به حدود 6 میلیون هکتار رسید که دو میلیون و 200 هزار هکتار اراضی آبی و سه میلیون و 800 هزار هکتار اراضی دیم است.

بر اساس مصوبه دولت برای سال زراعی 90 - 89 قیمت خرید تضمینی گندم معمولی برای هر کیلوگرم 360 تومان و گندم دروم 380 تومان و برای سال زراعی 91 -90 این رقم برای گندم معمولی 395 و گندم دوروم 415 تومان، سال زراعی 92 - 91 نرخ گندم معمولی 550 تومان و گندم دوروم 580 تومان بود.

با اقدامات دولت تدبیر و امید برای سال زراعی 93 - 92 نرخ هر کیلوگرم گندم معمولی 1050 تومان و گندم دوروم 1080 تومان و برای سال زراعی 94 - 93 نرخ گندم معمولی 1155 و گندم دروم 1188 تومان، سال زراعی 94 - 95 نرخ گندم معمولی 1270 تومان و گندم دوروم 1306 تومان، سال زراعی 95 - 96 نرخ گندم معمولی 1300 تومان و گندم دوروم 1330 تومان، سال زراعی 96 - 97 نرخ گندم معمولی 1430 تومان و گندم دوروم 1460 تومان، سال زراعی 97 - 98 نرخ هر کیلو گندم معمولی 2200 تومان و گندم دوروم 2290 تومان و سال زراعی 98 - 99 نرخ گندم معمولی 2700 تومان و گندم دوروم 2770 تومان مشخص شد.

مجموع فراوریات بخش کشاورزی در سال 92 بیش از 96 میلیون تن بود که نزدیک 9 میلیون تن آن را گندم تشکیل می داد که از این میزان 4.8 میلیون تن توسط دولت خریداری شد و بخشی در حدود هفت میلیون تن به منظور حفظ ذخایر و تامین داخلی وارد می شد.

کارشناسان بخش کشاورزی براین باورند که با وجود اینکه احتیاج سالانه کشور به گندم در سال 92 حدود 9 میلیون تن بود، علت کاهش خرید دولت پایین بودن قیمت خرید تضمینی بود که در سال های بعد این موضوع جبران شد و نرخ خرید تضمینی گندم فرایند افزایشی به خود گرفت به طوری که در سال 93- 92 فراوری گندم به 10.2 میلیون تن رسید که بیش از هفت میلیون تن آن توسط دولت خریداری شد.

بنابر این با حمایت های تشویقی دولت یازدهم و کوشش گندم کاران در سال 94 نزدیک 11 میلیون و 500 هزار تن گندم در کشور فراوری شد که هشت میلیون و 40 هزار تن آن (معادل 70 درصد فراوری) به ارزش 9 هزار و 360 میلیارد تومان از گندمکاران خریداری شد که این میزان نسبت به مدت مشابه سال 93 بیش از 20.3 درصد رشد را نشان می دهد.

البته این در حالیست که میزان خرید تضمینی گندم در سال 92، حدود چهار میلیون و 800 هزار تن بوده و از مجموع 10 میلیون و 300 هزار تن گندم فراوریی در سال 93 تنها نزدیک به شش میلیون و 800 هزار تن آن از 10 میلیون و 578 هزارتن کشاورزان خریداری شده بود.

طبق آمارهای موجود سال 88، ایران با سرانه مصرف 194 کیلوگرم در سال به عنوان هفتمین مصرف کننده عظیم گندم در سطح دنیا شناخته شده بود.

همچنین طبق آمار سال 93، مصرف گندم هر ایرانی حدود 167.6 کیلوگرم بود؛ در حالی که سرانه مصرف این محصول در دنیا 67.1 کیلوگرم، متوسط سرانه مصرف گندم در کشورهای در حال توسعه 60 کیلوگرم و برای کشورهای توسعه یافته 96.5 کیلوگرم بود.

همچنین سرانه مصرف گندم در بعضی کشورها همچون چین 62.8 کیلوگرم، هند 60 کیلوگرم، عراق 143 کیلوگرم، ژاپن 43.3 کیلوگرم، ترکیه 211 کیلوگرم، مصر 198 کیلوگرم، آمریکا 81.5 کیلوگرم، روسیه 123 کیلوگرم و اتحادیه اروپا 111 کیلوگرم بوده است.

اکنون با وجود مسائل مالی دولت توانسته علاوه بر حفظ ذخایر استراتژیک گندم کشور، آرد مورد احتیاج واحدهای نانوایی سنتی و صنعتی را تأمین کند و با استمرار بر خودکفایی فراوری احتیاجی به واردات گندم نداشته باشد که این مهم را می توان از دستاوردهای ارزشمند دولت یازدهم و دوازدهم طی این مدت برشمرد.

بر اساس اقدامات حمایتی دولت میزان فراوری گندم در سال 99 حدود 14 میلیون تن برآورد شده است.