106 میراث ناملموس فارس ظرفیتی برای توسعه گردشگری داخلی و خارجی است - هولی

میراث فرهنگی فارس به آثار و بناهای تاریخی محدود نمی شود بلکه سنت ها، باورها و آداب زندگی که در شهرستان های مختلف این استان سینه به سینه از گذشتگان به نسل تازه منتقل شده، به عنوان میراث فرهنگی از نوع ناملموس بشمار می روند. در حقیقت میراث فرهنگی ناملموس به تمامی آثار باقیمانده از گذشتگان گفته می شود که دارای ارزش فرهنگی باشند.

این میراث معرفی جنبه های غیر فیزیکی فرهنگ استان فارس هستند و اغلب آداب و رسوم جامعه در یک دوره زمانی و یا راه و روش رفتار در جامعه که معمولاً قوانین رسمی عمومی برای کارکرد در یک فضای فرهنگی خاص هستند را در بر می گیرند. به عبارت دیگر میراث معنوی شامل بخشی از فرهنگ ماست که به شکل شفاهی و سینه به سینه به ما به ارث رسیده است. این موارد شامل ارزش های اجتماعی، سنت ها، آداب و رسوم و روش ها، باورهای زیبایی شناسانه و معنوی، بیان هنری، زبان و دیگر جنبه های کارکردهای انسانی است.

مراسم تعزیه شاهچراغ در شیراز

مراسم تعزیه شاهچراغ در شیراز در سال 1400 در اجرای ماده یک از قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب سال 1382 و مواد 11 و 12 از قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس مصوب سال 1384 و مواد دو و سه آیین نامه اجرایی قانون مذکور مصوب ششم بهمن 1400 هیئت وزیران و با رعایت مقررات آیین نامه اجرایی مذکور در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسید.

مهارت تهیه کاشی هفت رنگ شیراز

یکی از شاخصه های مهم هنر کاشی کاری سنتی، کاشی کاری هفت رنگ شیراز است. تفاوت کاشی هفت رنگ شیراز با سایر کاشی های هفت رنگ در کیفیت و ترکیبات خاص لعاب است. در کاشی هفت رنگ شیراز بیشتر از رنگ های روشن و شاد نظیر پسته ای، صورتی، زرد وسفید استفاده می شود که در این بین رنگ صورتی نقش چشم گیرتری را دارد. یکی دیگر از ویژگی های کاشی سنتی شیراز استفاده زیاد از نقش معروف به گل و مرغ است که تخصص نگارگران شیراز نیز در همین نقش است. بهترین نمونه های این سبک هنری مسجد وکیل و مسجد نصیرالملک است که کاشی کارهای شیراز به آن مسجد صورتی هم می گویند.

مهارت تهیه حلوای ارده زرقان

بدون شک شهر زرقان یکی از مهمترین مراکز تولید و عرضه مستقیم حلوا ارده کنجدی در ایران است لذا میتوان این محصول خوشمزه را از سوغاتی های این شهر دانست. مردمان این شهر نیز از دیرباز تا به امروز به تولید و طبخ حلوا ارده کنجد در ایران معروفیت داشتند. لذا کارگاه های تولیدی متعددی در زرقان به تولید حلوا ارده کنجدی اشتغال داشته و تولید و فروش این محصول خوشمزه و مقوی محور معیشت و اقتصاد بسیاری از مردمان این شهر است و همین مسئله باعث شده که مهارت تهیه این حلوا با طعم خاطره انگیز مورد توجه مسئولان استان برای ثبت در فهرست میراث ناملموس کشور قرار بگیرد.

شاهنامه خوانی در دژکرد

شاهنامه خوانی در دژکرد و روستای چرکس از توابع بخش سده شهرستان اقلید در شمال فارس هم در زمره آثار ناملموس ملی به ثبت رسیده است؛ این در حافهرست که شاهنامه بیش از هر اثر دیگر نمایانگر هویت فرهنگی ایرانیان است؛ از همین رو در میان گروههای مختلف مردم جایگاهی ممتاز دارد؛ این اهمیت تا به حدی است که در برخی منطقه ها ایران شاهنامه خوانی به سنتی بدل شده که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. در فهرست آثار ناملموس ملی که در 19 شهریور سال 99 به ثبت رسید.

دیگر آثار ثبت شده فارس در میراث ناملموس کشور

اما این آثار تنها آثار ثبت شده در فهرست میراث ناملموس کشور نیستند؛ به گفته سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس تا به امروز 106 اثر از استان در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

محمدتقی قلعه نویی در رابطه با تعداد آثار ثبتی در میراث فرهنگی ناملموس گفت: 106 اثر ثبتی داریم که پنج حوزه را در بر میگیرد که این پنج حوزه شامل ادبیات شفاهی، هنرهای اجرایی، آیین ها، جشن ها، آداب و رسوم، دانش های مرتبط با طبیعت و کیهان و صنعتگری سنتی است . از این مجموع، حدود 28 مورد صنایع دستی، 20مورد مراسم مذهبی، 23 مورد خوراک های سنتی و سایر آثار مربوط به آداب و رسوم سال شمسی از جمله هنرهای اجرایی و بازی هاست.

وی به معرفی آثار ثبت شده فارس در میراث ناملموس کشور پرداخت و اضافه نمود: موسیقی محلی جهرم، مراسم شنبه اول سال در نی ریز، مهارت تهیه کاشی هفت رنگ شیراز، مهارت تهیه حلوای ارده در زرقان، مهارت تهیه حلوای میده در منطقه دشمن زیاری نورآباد ممسنی، مهارت تهیه حلوای سین در ارسنجان و مهارت تهیه حلوای مسقطی لاری از جمله آثاری هستند که در جلسه شورای ثبت میراث معنوی مورد بررسی و تایید کارشناسان قرار گرفته و در فهرست آثار ملی ناملموس کشور به ثبت رسیدند.

قلعه نویی مهارت پخت آش سبزی شیرازی و تهیه حلوای کاسه در شهر شیراز و کارکردهای فرهنگی آن را از دیگر میراث ناملموس فارس دانست و بیان نمود: مهارت پخت نان فسایی با نام کماچ فسایی، شاهنامه خوانی در روستای دژکرد و چرکس شهرستان اقلید و مهارت پخت سنتی حلوای ماجون در شهرستان لامرد از دیگر آثار ناملموس به ثبت رسیده در فهرست آثار ناملموس کشور هستند.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس اعلام کرد: همچنین مراسم حنابندان لارستان، خرمن کوبی سنتی و ترانه های مربوط به آن در روستای گاو بست شهرستان لار، برات پزون و مراسم و مهارت تهیه نان براتی شمال فارس پوشش سنتی زنان و مردان ایزدخواست، مهارت تهیه سنتی آلو بخارا در شهرستان بوانات و پخت سنتی نان های تاوه ای شهرستان داراب از دیگر مواردی است که در جلسه شورای ثبت میراث فرهنگی کشور مطرح شد که پس از بررسی نهایی در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیدند.

قلعه نویی پیرامون اینکه 106 میراث ناملموس فارس ظرفیتی برای توسعه گردشگری داخلی و خارجی است، یادآور شد: مراسم گل غلتان نوزاد در روستای کراده خفر، فال بیت در طایفه چهارراهی، مهارت ساخت عروسک گردویی شهرستان اقلی، مهارت پخت آش اسفندی در شمال فارس، مهارت کیسه بافی در شهر دژ کرد، مراسم تعزیه شاهچراغ در شیراز، مهارت ساخت چیق در عشایر فارس، مهارت تهیه شیرینی حلقه چی در ایزدخواست، غرود بازی در شهر لپویی نیز در تاریخ 11 مهر 1400 در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده اند.

وی با بیان اینکه تعداد آثار ثبتی میراث ناملموس در استان فارس در حال حاضر به 106 اثر رسیده، گفت: حفظ میراث معنوی ناملموس دشوارتر از حفظ میراث فرهنگی مادی ملموس است. لذا باید تمام تلاش خود را برای تحقق این امر مهم بکار بگیریم. امیدواریم با ثبت آثار ناملموس استان و معرفی هر چه بیشتر و بهتر این آثار گامهای مؤثری را در جهت حفظ، احیا و ترویج این رسوم و میراث ارزشمند برداریم.