چرا باید از سالمندآزاری حرف بزنیم؟ - هولی

در آینده نزدیک ایران در کنار کره، چین، شیلی، روسیه، تایلند و ویتنام به یکی از این کشورهای پیر جهان تبدیل می گردد و با این اوصاف، وقت آن رسیده که از سالمندآزاری بیشتر صحبت کنیم و برای خاتمه دادن به آن، راهی بیابیم. محققان می گویند، در جهان از هر شش سالمند، یکی قربانی سالمندآزاری می گردد و همین کافی است تا از کنار این موضوع، ساده نگذریم.

چرا باید از سالمندآزاری حرف بزنیم؟

مددکاران اجتماعی می گویند، سوءرفتار با سالمندان یکی از پنهان ترین اشکال خشونت در خانواده است و از نظر آن ها شیوع این خشونت چندان هم پایین نیست. شیوع سالمندآزاری در کشورهای مختلف جهان با هم تفاوت دارد و البته گاهی این تفاوت قابل ملاحظه است. با این وجود اطلاعی از میزان دقیق سالمندآزاری در جهان در دست نیست، چراکه این خشونت اغلب پنهان می ماند و در بسیاری موارد راهی برای ارزیابی دقیق آن وجود ندارد. در پژوهشی که توسط گروهی از محققان دانشگاه تهران انجام و بخشی از نتایج آن در خبرگزاری مهر منتشر شد 87 درصد سالمندان حداقل یک بار آزار دیده اند (بیش از 84درصد سوءرفتار عاطفی، بیش از 40درصد سوءرفتار مالی و بیش از 35درصد سوءرفتار جسمی) اما امروز، با گذشت نزدیک به یک دهه از آن پژوهش، آمار دقیقی از میزان سالمندآزاری و نوع آن در دست نداریم و از اتفاقی که هر روز جمعیت قابل توجهی از مردم مان را آزار می دهد چیز زیادی نمی دانیم.

شما هم سالمندآزار هستید؟

برای تبدیل شدن به یک سالمندآزار، همواره به نیت منفی یا حتی تنفر از سالمند احتیاج ندارید. شما می توانید نادانسته یکی از عزیزان سالمندتان را آزار دهید و زندگی را برایش سخت کنید. البته همه موارد سالمندآزاری نامطلعانه رخ نمی دهد و بسیاری از این افراد، قربانی سوءاستفاده و آزار عامدانه می شوند.

خشونت فیزیکی یا عاطفی، تنها بخشی از سالمندان قربانی را آزار می دهد. بسیاری از آن ها مورد سوءاستفاده مالی قرار گرفته، بدون رضایت، دارایی هایشان را از دست می دهند و به عبارت دیگر قربانی خشونت مالی می شوند. غفلت و برآورده نکردن احتیاجهای ضروری برای رفاه سالمند، غفلت عمدی و غیرعمدی مراقبت نماینده در انجام وظایف خود در قبال سالمند، استثمار و کلاهبرداری از او، ترک سالمند و رهاسازی او بدون پیگیری شرایطش، نادیده دریافت حقوق اولیه او و گوشه گیرکردنش، همچنین سوءرفتار پزشکی در قبال او، از جمله روش های شایع سالمند آزاری هستند. به عبارت بهتر می توان یک تعریف ساده برای سالمندآزاری عنوان کرد: هرنوع اقدام عمدی یا غیرعمدی یا عدم اقدام -چه یک بار چه بارها- که باعث آسیب و آزار سالمند گردد به خصوص از طرف کسانی که سالمند با آن ها رابطه نزدیک دارد و انتظار می رود به آن ها اعتماد داشته باشد. براساس این تعریف شما هم خودتان را آزارگر می دانید؟

او را رها نموده اید؟

حتما برای شما هم پیش آمده که یک خاطره را بارها و بارها از مادربزرگتان بشنوید و بعد از چند بار، به هر بهانه ای از زیر شنیدنش شانه خالی کنید. شاید برایتان پیش آمده باشد که پدر سالمندتان را به خاطر دردهایش به بیمارستان ببرید و بعد از تکرارشدن شکایت هایش، به خودتان بگویید که در این سن وسال چاره ای جز سوختن و ساختن با بیماری ندارد و شما هم چاره ای جز نشنیده دریافت شکایت هایش ندارید.

اما در همه این موارد، ممکن است به این واقعیت که یکی از شایع ترین و البته بارزترین جلوه های سالمندآزاری، بی توجهی به اوست، توجه ننموده باشید. غفلت و بی توجهی، درست مثل عدم حمایت اجتماعی از او، سالمندآزاری محسوب می گردد.

اگر شما هم برای آسان شدن زندگی سالمندتان، کاری نکنید یا اینکه او را در تنهایی اش رها کنید، درست به اندازه مراکز درمانی که سالمندان را مجبور به خروج می نمایند تا انرژی بیشتری را برای بیماران جوان صرف نمایند، سالمندآزار هستید.

چه کسانی در خطرند؟

مهم ترین عامل سالمندآزاری همسر، فرزندان یا کسانی هستند که سالمند با آن ها زندگی می نماید. بنابراین اگر به دنبال خاتمه دادن به سالمندآزاری هستید، باید کار را از خانه خودتان آغاز کنید. بد نیست بدانید که سالمندان کم درآمد یا بی درآمد و آن هایی که مطلعی کمتر و بنیه مالی پایین تر دارند، بیشتر در معرض سالمند آزاری هستند.

نیروی انتظامی، هر سال از جمع آوری سالمندانی خبر می دهد که به آلزایمر مبتلا و در خیابان رها شده اند. مددکاران بهزیستی، شرایط مالی نابسامان خانواده و ناتوانی آن ها در پرداخت هزینه های سنگین نگهداری از والدین و درمان آن ها را دلیل رهاشدن سالمندان می دانند و می گویند سالمندان مبتلا به بیماری های روانی و آلزایمر، بیشتر طرد و رها می شوند. گرچه دشواری های مالی یکی از دلایل آزار سالمندان است، اما سال خوردگان همواره به دلیل محدودیت های مالی، آزار نمی بینند. بسیاری از سالمندآزاران به سالمندان تحت مراقبت خود احتیاج مالی دارند و با محدودکردن دسترسی آن ها به اموال، پول نقد یا انتقال اموال به زور، آن ها را آزار می دهند.

آمارها از ابتلای 12درصد سالمندان ایران به سوءتغذیه، خبر می دهند و کارشناسان می گویند که این بیماری در زنان، مناطق روستایی، سالمندان با تحصیلات کم و فقرا بیشتر است. البته با توجه به داده هایی که چند سال از استخراج شان گذشته، سالمندانی که تنها زندگی می نمایند، بیشتر به سوءتغذیه دچار می شوند.

چه باید کرد؟

خاتمه دادن به سالمندآزاری نه ساده است و نه کاری است که یک شبه از پس انجام دادنش بربیاییم، اما اگر شما هم دغدغه خاتمه دادن به این آزار را دارید، می توانید به این چند توصیه عمل کنید و اطرافیان تان را هم در این موارد مطلع کنید:

مناسب سازی فضای زندگی سالمند، یکی از راه های خاتمه دادن به این آزار است. گرچه معماری شهری هم باید با احتیاجهای سالمندان هم خوانی بیشتری پیدا کند، اما برای آغاز می توانید از خودتان و خانه خودتان کار را پیش ببرید. فضایی که سالمندان اطراف شما در آن روز را شب می نمایند چگونه است؟ آن ها در یک اتاق بی رنگ و کهنه، خیره به دیوارها به انتظار تمام شدن عمرشان می نشینند؟ شما هم فکر می کنید یک سالمند احتیاجی به زندگی در فضای دلخواهش ندارد؟

آموزش اعضای خانواده برای مراقبت و رفتار صحیح با سالمند بسیاری از مسائل را حل می نماید. سالمندآزاری در بسیاری موارد، حاصل نامطلعی آدم های اطراف این فرد است. اگر شما هم با سالمندان زندگی می کنید، به رفتار خود و اعضای خانواده تان با این فرد توجه بیشتری کنید. سعی کنید در زمان آزاردادن سالمند به هریک از شکل های گفته شده، مچ خودتان را بگیرید و برای تغییر کوشش کنید.

سالمندان حالا بیشتر از هر زمانی به توجه احتیاج دارند. با آن ها مشورت کنید، در حد توانایی هایشان از آن ها یاری بگیرید و این احساس را به سالمندان منتقل کنید که ارزشمند هستند و می توانند برای اطرافیان شان مفید باشند. احساس بی مصرف و سرباربودن، زندگی سالمندان را نابود می نماید.

سکوت، سالمندان را نابود می نماید. با آن ها حرف بزنید و اجازه دهید خاطرات کهنه و تکراری شان را تعریف نمایند، نظرشان را در خصوص موضوعات مختلف بگویند، از سریالی که دیده اند حرف بزنند و از کتابی که خوانده اند بگویند. اگر می خواهید به سالمندآزاری خاتمه دهید، بیشتر برای این افراد وقت بگذارید و تصور نکنید که تامین احتیاجهای غذایی و بهداشتی، اولین و آخرین راه برای توجه کردن به سالمندان است.

سالمندان را با دردهایشان رها نکنید. توجه به احتیاجهای پزشکی سالمند، یکی دیگر از راه های خاتمه دادن به این چرخه آزار است. حتی اگر می دانید که سالمندتان به روزهای آخر نزدیک شده، بی تفاوت از کنار احتیاجهای درمانی اش نگذرید. سالمندان حق دارند تا آخرین لحظات، آرام تر زندگی نمایند.

هفته نامه آتیه نو