مطالعات نوبلیست های جدیدزیر ذره بین؛ راستا بن بست فقرزدایی - هولی

به گزارش خبرنگاراناین سه اقتصاددان به جای پاسخگویی به مسائل کلان در زمینه فقر، با رویکردی خردنگرانه سعی در بهبود وضعیت مردم کشورهای فقیر داشتند. اما نتایج به دست آمده توسط تحقیقات برندگان سال جاری، نکته ای مشترک با نتایج دیگر محققان دارد: معرفی جهت بن بست فقرزدایی. این اقتصاددانان در تحقیقات میدانی خود متوجه شدند زمانی که مسوولیت واکسیناسیون بعضی مناطق روستایی هند در اختیار دولت قرار داشت، نرخ واکسیناسیون کامل تنها 6 درصد بوده است. اما زمانی که نهادهای مردم نهاد و غیردولتی زمام امور را به دست گرفتند، عملکرد تا 3 برابر بهبود یافت. نرخ پایین واکسیناسیون به دلیل غیبت های زیاد کارمندان دولتی بود. این موضوع در بخش آموزش نیز تایید شد. معلمان قراردادی عملکرد بهتری از معلمانی داشتند که استخدام دائمی بودند. کارمندان رسمی از موقعیت خود با افزایش نرخ غیبت ها بهره می بردند؛ اما معلمان قراردادی با هدف تمدید قرارداد سعی داشتند عملکرد خوبی از خود نشان دهند. بنابراین این سه نوبلیست نیز یک گزاره را تایید کردند؛ جهت دولتی فقرزدایی بن بست است.

آموزشگاه سلطنتی علوم سوئد جایزه نوبل اقتصاد سال 2019 را به آبهیجیت بانرجی و استر دوفلو از موسسه فناوری ماساچوست (MIT) و مایکل کریمر از دانشگاه هاروارد برای تحقیق درباره روش های تجربی برای کاهش فقر جهانی اهدا کرد. مسلما جواب واحدی به مساله مبارزه با فقر وجود ندارد. آزمایش های طراحی شده توسط برندگان سال جاری جایزه نوبل اقتصاد نشان می دهد سپردن کارها به بخش دولتی یکی از دلایل تعمیق فقر در کشورهای فقیر است. در عوض کار با بخش های غیر دولتی مانند سازمان های مردم نهاد (NGO) به بهبود عملکرد منجر می گردد. دنیای اقتصاد به بهانه روز جهانی ریشه کنی فقر مصادف با هفدهم اکتبر (25 مهر) با بازخوانی مقاله وال استریت ژورنال به آنالیز موضوع جایزه سال جاری اقتصاد نوبل که روز دوشنبه به این سه اقتصاددان اهدا شد پرداخته است. موضوعی که روش پاسخگویی به آن در راه چاره های نوبلیست های سال جاری انتقاداتی را نیز برانگیخته است.

مسائل کوچک تر با قابلیت کنترل بیشتر

نکته جالب درباره جایزه سال جاری این است که کمیته اهدانماینده، این جایزه را برای پرداختن به مسائل در مقیاس کوچک تر و قابل کنترل تر مانند بهبود نتایج آموزش و بهداشت بچه ها در کشورهای فقیر به این سه اقتصاددان اعطا نموده است. به عبارت دیگر این اقتصاددانان نه به خاطر ایده های بزرگ، بلکه دقیقا به دلیل متضاد این جایزه را دریافت کردند. بانرجی و دوفلو که در زندگی شخصی همسر یکدیگر نیز هستند، در کتاب اقتصاد فقیر؛ بازنگری ریشه ای درباره راه های مبارزه با فقر جهانی که در سال 2011 چاپ شده است، صراحتا تفکر درباره سوالات بزرگ را در این مورد رد نموده اند. مطمئنا تجزیه مسائل بزرگ به سوالات کوچک تر و جزئی تر، بعضی اوقات راه چاره هایی سریع تر و مستقیم تر در حل مسائل بزرگ ارائه می دهد. اما همچنین در خصوص موضوع مبارزه با فقر جهانی، تا به حال، اقتصاددانان ایده های بسیار خوبی برای حل این مساله در مقیاس کلان ارائه داده اند. به عنوان مثال، مهاجرت و رشد مالی، تاکنون قابل اعتمادترین راه برای بهبود کیفیت زندگی مردم در کشورهای فقیر بوده است. کوچک بودن نسبی حوزه کار و پژوهش برندگان سال جاری جایزه اقتصاد نوبل، تا حد زیادی به روش تحلیل آنها مدیون است؛ آزمایش های تصادفی کنترل شده. این مدل آزمایش ها به اقتصاددانان اجازه می دهد که نااطمینانی در تحلیل مالی را کمتر نمایند. کاهش نااطمینانی از این طریق انجام می گردد که طریقه تصادفی داده ها احتمال دستچین کردن آنها را کاهش می دهد.

حوزه معین آزمایش ها؛ غیبت کارمندان دولتی در بخش آموزش

در دهه 90 میلادی، کریمر و همکارانش آزمایش های تصادفی کنترل شده ای را برای تخمین تاثیر فراهم کردن کتاب های بیشتر و بعضی لوازم یاری آموزشی بر کیفیت تحصیلی دانش آموزان مدارس غرب کنیا طراحی کردند. اگرچه فراهم آوردن کتاب بیشتر برای دانش آموزان نمره آزمون تعدادی از دانش آموزان تواناتر را بهبود بخشید اما میانگین نمره دانش آموزان بهبود پیدا نکرد. لوازم یاری آموزشی نیز هیچ تاثیری نداشتند. در مطالعه ای دیگر که در مدارس کنیا صورت گرفته بود، دوفلو، کریمر و تعدادی از همکارانشان، کوشش کردند تا تاثیر استخدام معلمان قراردادی را در مدارس دولتی ارزیابی نمایند. ایده آنها این بود که معلمان قراردادی به دلیل اینکه مکانیزم های تشویقی بهتری دارند، می توانند تاثیرگذارتر باشند. اگر آنها عملکرد خوبی از خود نشان نمی دادند، احتمال کمی برای تمدید قرارداد آنها وجود داشت. این در حالی بود که معلمان دولتی، کارمندانی دائمی محسوب می شدند و اخراج آنها از کار بسیار سخت بود.

بعضی دانش آموزان به صورت تصادفی برای حضور در کلاس هایی که معلم دولتی و دائمی داشتند و توسط معلمان قراردادی نیز پشتیبانی می شدند، انتخاب شدند. نمرات آزمون آنها به طرز قابل توجهی افزایش پیدا نکرد. یکی از دلایل این موضوع، که محققان آن را نشان دادند، این بود که کارمندان دولتی از موقعیت خود با افزایش نرخ غیبت ها بهره می بردند. اما دانش آموزانی که به صورت تصادفی به کلاس های معلمان قراردادی اختصاص داده شدند، به طرز چشمگیری نمرات بالاتری را در امتحانات خود کسب کردند. یکی از نکات مهم این بود که این معلمان به دلیل مکانیزم های بهتر تشویقی که برایشان طراحی شده بود، از نرخ غیبت پایین تری برخوردار بودند.

تکرار مساله غیبت کارمندان دولتی در حوزه بهداشت

برندگان نوبل سال جاری بخش دیگری از تحقیقات خود را در حوزه بهداشت متمرکز کردند. در مطالعه سال 2010، بانرجی، دوفلو و دو نفر از همکارانشان متوجه شدند که در یک منطقه روستایی در هند تنها یک درصد بچه ها یک و دو ساله خدمات پایه ای واکسیناسیون را دریافت می نمایند. اینجا نیز مقصر اصلی باز هم مساله غیبت است؛ حدود نیمی از کارکنان دولتی که مسوول واکسینه کردن بودند، در محل کار خود حاضر نبودند. برای روشن کردن مساله، این اقتصاددانان با یک سازمان غیردولتی برای احداث کلینیک های واکسیناسیون، آغاز به همکاری کردند. آنها این کلینیک های جدید را کمپ نامیدند. بانرجی و دوفلو در مطالعات خود دریافتند که در جوامعی که چنین کمپ هایی وجود ندارد، نرخ واکسیناسیون کامل تنها 6 درصد است، در حالی که در مناطق دارای این کمپ ها و بدون وجود هیچ انگیزه بیشتری نرخ واکسیناسیون 18 درصد است. پس از آن این دانشمندان انگیزش های کوچکی مانند اهدای یک کیلوگرم عدس به ازای هر واکسن و یک دست بشقاب ناهارخوری برای واکسیناسیون کامل هر کودک را به آزمایش اضافه و مشاهده کردند که نرخ واکسیناسیون تا 39 درصد افزایش یافت. نتایج هر دو آزمایش به خوبی نشان می دهد سپردن کارها به بخش های غیر دولتی، به ویژه بخش هایی که دارای مکانیزم های انگیزشی بهتر هستند، می تواند اوضاع مردم را در کشورهای فقیر بهبود ببخشد.

شکاف در نظرات

وال استریت ژورنال نوشته است که شیوه کار برندگان سال جاری منتقدانی نیز دارد.کمیته نوبل اعلام نموده است که نتایج به ما یاری می نماید تفاوت آشکار بین سطح رفاه مردم در کشورهای با درآمد پایین و بالا را به خوبی درک کنیم. اما نکته اینجاست که آنها تنها بخش کوچکی از تفاوت ها را شرح می دهند. این خبر خوبی است که واکسن، داروی ضدمالاریا و سایر تکنولوژی های دارویی بهبود بی نظیری در سطح بهداشت کشورهای فقیر ایجاد می نمایند. اما خبر بد این است که ریسک مرگ بچه ها در کشورهای فقیر بیشتر از 15 برابر کشورهای ثروتمند است و هر مقدار از این آزمایش های کوچک نمی تواند این شکاف را پُر کند. پژوهش های برندگان نوبل سال جاری، شرحات بسیار کمی راجع به اینکه چگونه دولت های فقیر و مردم آن کشورها می توانند ثروتمند شوند یا حداقل وضع خود را بهبود بخشند ارائه داده است. بسیاری از اقتصاددانان دیگر در گذشته این سوال را پرسیده اند و پاسخ های بسیار بزرگی نیز به این سوالات داده اند. به عنوان مثال مایکل کلمنس اقتصاددان مرکز توسعه جهانی تصریح نموده است که از بین بردن یا حداقل کم کردن موانع مهاجرت می تواند ده ها هزار میلیارد دلار درآمد اضافی را برای مردم کشورهای فقیر به ارمغان بیاورد و این در حالی است که کشورهای پذیرنده نیز سود خواهند برد.