روایت ایرانشناس مشهور انگلیسی از عزاداری های عاشورا - هولی

برای دیدن بریتانیای کبیر با تور انگلیس همراه باشید.

مارگارت گرترود لوثیان بل در سال 1868 میلادی در نواحی شمالی انگلستان به جهان آمد و در 12 جولای سال 1926 میلادی در 58 سالگی درگذشت. وی از کودکی به تاریخ علاقه داشت و از دوران دبیرستان تصمیم گرفت رشته تاریخ را برگزیند. او از جمله نخستین زنان انگلیسی بود که به دانشگاه راه یافت و به دلیل روحیه پژوهشی و نیز سفرهای طولانی و ماجراجویانه اش به عنوان افسر سیاسی انگلستان در کشورهای خاورمیانه، یاری های شایانی به این کشور در دوران جنگ جهانی اول نموده است.

مارگارت گرترود بل دانش آموخته ممتاز رشته تاریخ از دانشگاه آکسفورد بود و زمانی به تحصیل پرداخت که تحصیلات دانشگاهی برای زنان هنوز امری غیرمعمول بود اما با این وجود تنها ظرف مدت دو سال تحصیلات خود را در آکسفورد به انتها رساند و سپس در راستا سفرهای خود به دور جهان به ایران آمد. گرترود بل از اوایل قرن بیستم شیفته مردم و کشورهای عربی شد و پس از آموختن زبان عربی و تحقیق درباره این کشورها به سفر در کشورهای عربی پرداخت.

این ایران شناس انگلیسی بعدها به مقام دبیر واحد شرقی در کمیسیون عالی امور بغداد ارتقا یافت و به واسطه نقشی که در روی کار آمدن بسیاری از شاهان و شاهزادگان در عراق پس از جنگ جهانی اول داشت به عنوان پادشاه ساز دولت عراق شهرت یافت. وی در مدت حضورش در این کشور مدیر افتخاری اداره عتیقه جات این کشور شد. تاسیس موزه بغداد در عراق نیز از جمله اقدامات او در زمینه حفظ آثار فرهنگی بود.

بیشتر آنچه گرترود بل در تصویرهایی از ایران ثبت نموده، اکنون مدت هاست که تغییر یافته چنان که تقریبا قابل باز شناختن نیست. با این همه تأثیرات او ارزشی هر چه بیشتر دارد زیرا که او تناقضات یک سلطنت روبه زوال را نمایان می نماید که آخرین بقایای ایران قرون وسطایی بوده است.

گرترود بل شیفته ایران و ایرانی و مشرق زمین بود و سادگی زندگی آنها را می ستود. او با دقت و ریزبینی به طرز زندگی ایرانیان نگریسته و دیده ها و شنیده های خود را ثبت نموده است. گرترود بل با تمام وجود ادبیات ایرانی را ستایش می نماید و در سفرنامه خود می نویسد: هیچ چیز برای روح، آرامش بخش تر از آن نیست که در ننویی که در میان چنارهای باغ ایرانی بسته شده است دراز بکشی و اشعار حافظ را به زبان اصلی از کتابی با جلد چرمین منقش، که از بازار خریده ای، بخوانی.

به نظر او زندگی در شرق را می توان در دو عنصر خاک و آفتاب خلاصه کرد. آنگاه که بی توجه در درگاه ایستاده ای اقرار خواهی کرد که این سفر دراز بی فایده نبوده است اما همزمان با حرکت دسته جمعی مردمی که پشت سر تو حرکت می نمایند ناآگاه درخواهی یافت که چه شکاف و گرداب ژرفی میان تو با آنهاست. مردم مشرق زمین درباره جهانی بزرگتری که تو شهروند آن هستنی چیزی نمی دانند بنابراین چیزی از تو و تمدن تو نمی پرسند.

وی در سفرنامه خود درباره ماه محرم می نویسد: با آغاز ماه محرم هیجان مذهبی پنهان مشرق زمین آشکار شد. هرشب هنگام غروب شیون و زاری عزاداران فضا را پر می کرد و غم و اندوه گاهی اوج می گرفت و گاهی تخفیف می یافت. انتها روز دهم محرم فرا رسید. روزی پراهمیت برای همه مسلمانان، زیرا که این روز، روز شهادت امام حسین (ع) بوده است.

او ادامه می دهد: کمی بعد از ظهر، صدای عزاداران در دهکده پیچید. اهالی که دسته هایی تشکیل داده بودند در خیابان های سایه دار به راه افتادند و از باریکه ای از صحرا که به خیابان های اصلی می رسید گذشتند. اندوه و ماتم این گروه عزاداران مایه شگفت بود نسبت به قهرمان دلیری که پیکرش بیش از 12 قرن پیش در دشت کربلا آرمیده است...

بل با اشاره به مراسم عاشورا می نویسد: ...مراسم واقعی هنگام شب برپا شد. روی سکو، نوحه خوانی با لباس بلند و عمامه سفید نشسته بود و توضیح شهادت را با آهنگ کشیده و حزن انگیزی می خواند. زیر پای او زمین پوشیده از زنانی بود که چادرهای سیاهشان را به طور مرتب به دور خود جمع نموده و با سرهای پوشیده نشسته بودند و روبند کتان سفید جلو صورتشان تا پایین روی دامنشان آویزان بود...مردها بر روی سینه برهنه خود می کوفتند و اشک بر گونه هایشان سرازیر بود و گاه به گاه کلمات نوحه خوان را مضمون هم سرایی خسته و ماتم زده ای قرار می دادند، یا با ناله زمزمه مانندی وارد داستان او می شدند که شدت و قدرت می یافت تا به دورترین گوشه های چادر می رسید: حسین! حسین! حسین!

منبع:خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)،